Động lực nội tại là gì và làm sao để thúc đẩy động lực bên trong bạn?

Khi nói đến động lực, đặc biệt là động lực nội tại, chúng ta thường tự hỏi: Tại sao mọi người lại hành động theo cách của họ? Tại sao một số người có thể kiên trì và đạt được mục tiêu mà những người khác lại không thể? Tại sao một số người hoãn lại hoặc bắt đầu một nhiệm vụ mới mà không hoàn thành nó?

Động lực nội tại là một chủ đề quan trọng trong tâm lý học cơ bản. Chúng ta biết rằng con người hành động vì hai lý do chính: để đạt được những gì họ cần (thức ăn, tiền bạc, tôn trọng...) hoặc để tránh những gì họ sợ (trở ngại, bệnh tật, trừng phạt...). Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về động lực nội tại và tại sao nó lại đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của chúng ta.

Động lực nội tại là gì?

Động lực nội tại là sự khao khát, cảm hứng, và sự thúc đẩy bên trong mỗi người để đạt được mục tiêu của mình. Nó được xem là nguồn năng lượng bên trong, đánh thức sự sáng tạo và động lực để chúng ta nỗ lực và đạt được những gì mình muốn. 

Động lực nội tại có thể bao gồm nhiều thứ, từ sự cố gắng để đạt được thành công trong công việc, sự tin tưởng vào bản thân, đam mê trong sở thích, đến sự tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống. Nó là một yếu tố quan trọng trong việc giúp con người phát triển và hoàn thiện bản thân, và giúp họ vượt qua những thách thức và khó khăn trong cuộc sống.

Động lực nội tại thường được xem là một nguồn năng lượng bền vững và mạnh mẽ hơn so với động lực bên ngoài, như tiền bạc, danh tiếng, hoặc sự khen ngợi từ người khác. Nó có thể giúp chúng ta vượt qua những thất bại và khó khăn, giữ vững tinh thần và động lực để tiếp tục phát triển và đạt được mục tiêu của mình.

Để phát triển động lực nội tại, chúng ta có thể tập trung vào việc tìm ra những điều mà chúng ta thực sự đam mê và yêu thích, đặt mục tiêu cụ thể và thực hiện kế hoạch để đạt được chúng. Chúng ta cũng có thể tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và cộng đồng để giúp chúng ta duy trì động lực và tiếp tục phát triển bản thân.

Các loại động lực nội tại

Có nhiều loại động lực nội tại khác nhau, phụ thuộc vào sở thích, giá trị và mục tiêu của từng người. Dưới đây là một số loại động lực nội tại phổ biến:

• Đam mê: Sự yêu thích và đam mê trong một lĩnh vực nào đó, ví dụ như nghệ thuật, âm nhạc, thể thao, kinh doanh, giáo dục, v.v. Đam mê và niềm đam mê giúp cho người ta tìm thấy sự động lực để phát triển kỹ năng và chinh phục những thử thách mới.

• Tự trị: Sự khao khát kiểm soát và quản lý cuộc sống của chính mình. Người có động lực nội tại này cần sự độc lập và tự chủ trong công việc, cuộc sống và quan hệ.

• Tự thưởng: Sự hưởng thụ hoặc thúc đẩy bản thân bằng việc tạo ra những phần thưởng cho bản thân sau khi hoàn thành một mục tiêu hoặc nhiệm vụ. Đây có thể là việc mua sắm, đi du lịch, thưởng thức thức ăn ngon, hoặc thưởng cho bản thân bằng thời gian nghỉ ngơi.

• Sự phát triển bản thân: Sự khao khát học hỏi và phát triển bản thân trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm kỹ năng mềm, kỹ năng chuyên môn, kiến thức, v.v. Động lực nội tại này giúp cho người ta tìm ra sự động lực để học hỏi và phát triển bản thân, đồng thời đạt được sự nâng cao về trình độ và kinh nghiệm.

• Tầm nhìn và mục tiêu: Sự khao khát đạt được một mục tiêu lớn hơn, và tầm nhìn về tương lai. Người có động lực nội tại này sẽ đặt ra các mục tiêu rõ ràng và xác định được những hành động cần thực hiện để đạt được mục tiêu đó. Việc có tầm nhìn rõ ràng và định hướng sẽ giúp cho người ta tìm thấy sự động lực để hoàn thành các nhiệm vụ và vượt qua những trở ngại.

• Sự đóng góp và giúp đỡ người khác: Sự khao khát giúp đỡ và hỗ trợ người khác, đóng góp vào xã hội và cộng đồng. Động lực nội tại này giúp cho người ta tìm thấy sự ý nghĩa trong cuộc sống và cảm thấy hạnh phúc khi có thể giúp đỡ người khác.

Ngoài ra, còn các loại động lực nội tại khác như sự độc lập, sự học hỏi, sự kiên trì, sự tò mò, sự đổi mới, sự thách thức, sự khám phá và sự đổi đời. Tùy thuộc vào cá tính, giá trị và sở thích của từng người, mỗi loại động lực nội tại sẽ có ảnh hưởng khác nhau đến hành động và quyết định của họ.

Các yếu tố tác động đến động lực nội tại

Động lực nội tại của mỗi người được ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:

• Sở thích và niềm đam mê: Các sở thích và niềm đam mê của mỗi người có thể ảnh hưởng lớn đến động lực nội tại của họ. Khi một người đam mê về một lĩnh vực nào đó, họ sẽ có xu hướng tìm kiếm và đạt được thành công trong lĩnh vực đó.

• Giá trị cá nhân: Giá trị cá nhân cũng có thể ảnh hưởng đến động lực nội tại của mỗi người. Nếu một người đặt giá trị vào việc giúp đỡ người khác, họ có thể tìm thấy sự động lực trong việc thực hiện các hoạt động giúp đỡ xã hội và cộng đồng.

• Thành động và thành tựu trước đó: Khi một người đã đạt được thành tựu trong quá khứ, họ có xu hướng cảm thấy động lực để tiếp tục nỗ lực và đạt được những thành tựu mới.

• Môi trường xung quanh: Môi trường xung quanh có thể ảnh hưởng đến động lực nội tại của mỗi người. Nếu một người sống trong một môi trường tích cực, họ có thể tìm thấy sự động lực để phát triển và đạt được mục tiêu của mình. Ngược lại, nếu môi trường xung quanh là tiêu cực, nó có thể giảm động lực nội tại của một người.

• Tình cảm, hỗ trợ từ người khác: Tình cảm và hỗ trợ từ người khác cũng có thể giúp tăng động lực nội tại của một người. Nếu một người nhận được sự khích lệ và hỗ trợ tích cực từ gia đình, bạn bè và cộng đồng, họ có thể cảm thấy có động lực để tiếp tục nỗ lực và đạt được mục tiêu của mình.

• Cảm giác kiểm soát: Nếu một người cảm thấy có sự kiểm soát và quyền tự chủ trong cuộc sống và công việc của mình, họ có thể tìm thấy sự động lực để tiếp tục nỗ lực và đạt được mục tiêu của mình.

• Thách thức và cơ hội: Khi một người đối mặt với thách thức hoặc có cơ hội để phát triển, họ có thể tìm thấy sự động lực để vượt qua những trở ngại và đạt được mục tiêu của mình.

Tóm lại, động lực nội tại của mỗi người là sự kết hợp của nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm sở thích, giá trị cá nhân, thành đạt trước đó, môi trường xung quanh, tình cảm và hỗ trợ từ người khác, cảm giác kiểm soát, thách thức và cơ hội. Việc hiểu và tận dụng những yếu tố này có thể giúp chúng ta phát triển động lực nội tại và đạt được những thành tựu trong cuộc sống.

Làm sao để thúc đẩy động lực nội tại?

Để thúc đẩy động lực nội tại, bạn có thể thực hiện các bước sau:

• Đặt kỳ vọng mỗi ngày: Đây là một cách dễ dàng để bắt đầu tái cấu trúc bộ não và chủ động hơn với những việc mình làm trong một ngày. Nếu không có kỳ vọng gì cho ngày làm việc của mình, rất có thể bạn lại trải qua một ngày buồn tẻ. Nếu mong đợi những điều tiêu cực, rất có thể bạn sẽ trải qua những điều đó và ngược lại, khi bạn mong đợi những điều tích cực, bạn sẽ có thể trải nghiệm những điều tích cực.

• Viết nhật ký mỗi ngày: Viết nhật ký mỗi ngày là phương pháp vô cùng hiệu quả để thúc đẩy động lực nội tại. Dành ra 15 -20 phút mỗi ngày để viết, suy ngẫm và học hỏi là một cách đơn giản tạo ra cảm giác kiểm soát và thành tựu lớn hơn, từ đó xoa dịu căng thẳng và lo lắng. Việc viết sẽ đào lên những điểm yếu về hiệu suất của bạn, từ đó giúp bạn hiểu bản thân một cách thực tế và chi tiết hơn, đồng thời làm tăng độ chính xác trong cách bạn lèo lái sự phát triển của mình.

• Hoàn thành trọn vẹn và đúng hạn mọi công việc: Bạn sẽ gặt hái lợi ích to lớn từ việc luôn giữ đúng thời hạn. Nó bao gồm cả việc đi họp đúng giờ và tôn trọng thời gian được phân bổ cho từng mục trong chương trình. Nguyên tắc đơn giản này là bí quyết thành công của nhiều người có hiệu suất cao, bất kể cấp bậc của họ là ai.

• Tận dụng bốn đòn bẩy thành công để đạt được những điều hầu hết mọi người cho là không thể: Hầu hết mọi người đều gặp khó khăn trong việc theo đuổi ước mơ. Họ hoặc những người xung quanh coi đó gần như là việc bất khả thi. Có nhiều lý do cho điều này nhưng lý do chính là họ không đặt tầm nhìn đủ cao, và vì vậy không tận dụng được cả bốn đòn bẩy thành công. Bốn đòn bẩy đó là: 1) Xác định và huy động những người có thể khen thưởng, hỗ trợ và dạy bạn. 2) Liên tục suy nghĩ về cách điều chỉnh môi trường, hoạt động và hoàn cảnh để giúp bạn tiến gần hơn đến những điều muốn đạt được. 3) Đảm bảo mỗi bước bạn thực hiện đều đem lại phần thưởng nào đó bằng cách sử dụng phương pháp mục tiêu ngày để khiến công việc trở nên thú vị. 4) Chủ động xác định và quản lý mọi thứ có khả năng làm bạn mất tập trung hoặc ngăn cản bạn hướng tới những điều bạn muốn đạt được. Điều này bao gồm cả việc lập danh sách những người bạn cần tránh rồi sau đó tránh họ.

• Chủ động quản lý lo âu: Tiếng nói nội tâm vô cùng lo âu trong quá trình theo đuổi mục tiêu giữ an toàn cho bạn. Điều này đồng nghĩa với việc tất cả chúng ta đều cảm thấy lo âu và bồn chồn. Vấn đề là khi như vậy, ta không thể suy nghĩ sáng suốt. Khi biết mình sớm phải đối mặt với một tình huống như vậy, ta có xu hướng đối phó theo cách sai lầm. Hoặc là chúng ta sẽ không muốn nghĩ về nó, bởi chỉ nghĩ về nó thôi cũng khiến chúng ta đau khổ, hoặc là chúng ta nghĩ quá nhiều, tức là tâm trí phóng đại mức độ nghiêm trọng của tình huống. Cách tốt nhất để đối phó những tình huống như vậy là loại bỏ sự bồn chồn và âu lo ra khỏi hệ thống của bạn trước khi sự kiện diễn ra, để bạn có thể nhìn nó một cách khách quan và thiết lập một cách tiếp cận trí tuệ.

• Sử dụng email thông minh hơn: Trên thực tế, hộp thư đến của bạn có thể là nguồn tài nguyên giá trị cao nếu bạn tiếp cận nó bằng con mắt phân tích. Sau đây là một số nguyên tắc đơn giản để tận dụng tối đa email của bạn: Đo lượng email; Phân tích ai là người viết email; Phân tích xem chủ đề nào không phù hợp với email;  Dành 30 phút mỗi ngày để đọc và trả lời email và lưu ý đừng bao giờ sử dụng email cho các chủ đề nhạy cảm về mặt cảm xúc

• Giới hạn thời gian trên mạng xã hội: Nếu lãng phí thời gian làm việc quý báu vào mạng xã hội, tất nhiên bạn sẽ thấy công việc của mình quá nặng nề. Theo dữ liệu mà Apple thu thập, một người dùng iPhone trung bình sẽ rút nó ra và sử dụng khoảng 80 lần một ngày. Nhân số đó với 365 ngày, bạn sẽ thấy mình sử dụng điện thoại gần 30 nghìn lần một năm. Vậy làm sao để hạn chế? Hãy áp dụng ba quy tắc đơn giản sau: 1) Không bao giờ mang điện thoại vào cuộc họp. Nếu bạn đang chờ một cuộc gọi khẩn, hãy đưa điện thoại cho một đồng nghiệp mà có thể vào giữa cuộc họp để báo cho bạn; 2) Để điện thoại ở chế độ im lặng và khuất tầm mắt khi bạn đang giải quyết một nhiệm vụ hoặc vấn đề nan giải; 3) Quyết định một thời điểm cụ thể trong ngày dành cho việc sử dụng điện thoại.

• Đánh giá rủi ro hằng tuần và lập kế hoạch dự phòng: Hãy tạo thói quen hằng tuần suy nghĩ trước về tương lai và tự đặt câu hỏi: “Chuyện gì có thể đi sai hướng?”. Sau đó, bạn có thể lập kế hoạch ứng phó nếu chẳng may những nguy cơ đó thành hiện thực. Ý nghĩa của việc đánh giá rủi ro và lập kế hoạch dự phòng chính là “30 chưa phải là Tết”, dù cho mọi việc đang suôn sẻ đến thế nào. Bạn không bao giờ có thể kiểm soát tất cả các yếu tố thành công. Bạn luôn phải phụ thuộc vào người khác cũng như cách thức diễn ra các sự kiện có liên quan, đôi khi thậm chí cả không liên quan. Quản lý rủi ro và lập kế hoạch dự phòng có tầm quan trọng như nhau nếu bạn đang gặp khó khăn hoặc thất bại trong việc gì đó.

• Để sáng kiến của bạn được chấp nhận và thực thi: Dựa trên kinh nghiệm bản thân và những gì đã học được, bạn hãy mạnh dạn xây dựng, liên tục phát triển, và duy trì một danh sách tiêu chí để có thể xác định các ý tưởng khả thi chính xác hơn và phát triển chúng thành thứ mà mọi người hào hứng theo đuổi một cách nhanh hơn và hiệu quả hơn.

• Áp dụng tư duy logic cho mọi dạng vấn đề: Bạn có thể tránh việc bị niềm tin, kinh nghiệm và thành kiến của mình làm cho mù quáng bằng cách nào? Bằng cách xây dựng năng lực tư duy logic. Tư duy logic liên quan đến hành vi và thói quen, cũng như các suy nghĩ. Áp dụng tư duy logic vào các vấn đề sẽ giúp bạn giải quyết chúng nhanh hơn. 

Động lực nội tại là một yếu tố rất quan trọng trong cuộc sống của chúng ta. Nó giúp chúng ta tập trung vào mục tiêu và cố gắng hết sức để đạt được thành công. Khi có động lực nội tại, chúng ta tự tin hơn, đào sâu hơn vào bản thân và hiểu rõ hơn về sở thích của mình. Điều này giúp chúng ta tạo ra một mục tiêu rõ ràng và cụ thể để tập trung nỗ lực. Trên đây là những thông tin cơ bản về động lực nội tại và cách để thúc đẩy động lực nội tại. Hy vọng bài viết sẽ giúp ích cho bạn trong hành trình phát triển động lực nội tại của bản thân.

Ngoài ra, nếu muốn tìm hiểu rõ hơn về động lực nội tại bạn có thể tìm đọc cuốn sách “Động lực nội tại: làm sao để yêu công việc của bạn và đạt tới thành công” của Spiderum nhé!

Sách Động lực nội tại: làm sao để yêu công việc của bạn và đạt tới thành công