Sàn thương mại điện tử là gì?

Nếu trước đây, quá trình trao đổi mua bán hàng hóa phải gặp mặt trực tiếp, nhận hàng rồi mới gửi tiền thì nay, quá trình này đã trở nên đơn giản và dễ dàng hơn nhờ sự xuất hiện của các sàn thương mại điện tử. Chỉ cần một vài cú click chuột cùng những thao tác đơn giản trên smartphone hoặc máy tính thông qua những website thương mại điện tử, bạn đã có thể dễ dàng sở hữu những món đồ mà mình mong muốn. Vậy sàn thương mại điện tử là gì mà nó giúp chúng ta mua bán hàng  hóa nhanh gọn như thế, hôm nay hãy cùng chúng mình tìm hiểu nhé!

1. Sàn thương mại điện tử là gì?

Theo Khoản 2 Điều 2 Thông tư 46/2010/ TT- BCT “Sàn giao dịch thương mại điện tử là website thương mại điện tử cho phép các thương nhân, tổ chức, cá nhân không phải chủ sở hữu hoặc người quản lý website có thể tiến hành bán hàng hoặc cung ứng các dịch vụ lên đó. Nói cách khác đây là một cách bán hàng trực tuyến cho phép giao dịch giữa người mua và người bán. Ví dụ như Tiki, Lazada, Shopee,..

Sàn giao dịch thương mại điện tử hay Sàn thương mại điện tử có tên tiếng Anh là "Electronic Commerce Exchange". Tại đây, chỉ cần người bán đăng ký tài khoản là họ có thể  trưng bày sản phẩm, mua bán, thanh toán, chăm sóc khách hàng,… như một điểm bán hàng thông thường chỉ khác là trên một nền tảng trực tuyến. Các sàn thương mại điện tử giúp doanh nghiệp thiết lập sự hiện diện rộng rãi trên thị trường thông qua việc cung cấp kênh phân phối rẻ hơn và hiệu quả cao hơn cho các sản phẩm/dịch vụ của họ.  

Sàn thương mại điện tử ra đời song song với sự phát triển của công nghệ Internet, là cầu nối giữa khách hàng và doanh nghiệp để khách hàng có nhiều sự lựa chọn hơn còn doanh nghiệp thì tiếp cận được nhiều khách hàng hơn 

Ở Việt Nam hiện nay có rất nhiều sàn thương mại điện tử nhưng 3 ông lớn trong lĩnh vực này có thể kể đến Tiki, Shopee và Lazada.

2. Vai trò sàn thương mại điện tử

Thương mại điện tử đóng vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế trong thời đại kỷ nguyên số hiện nay. Thương mại điện tử đã làm thay đổi căn bản đời sống con người, nâng cao chất lượng cuộc sống và đem đến những tiện ích hiện đại nhờ chuyển đổi số và công nghệ.

Với những ưu điểm toàn diện và đột phá, vai trò của thương mại điện tử là không thể phủ nhận đối với sự phát triển của nền kinh tế thế giới, thúc đẩy hội nhập kinh tế và toàn cầu hóa. Thương mại điện tử là cầu nối thông minh và là công cụ giao tiếp giúp trao đổi dễ dàng giữa người mua và người bán mọi lúc mọi nơi. Nhờ có thương mại điện tử mà nhu cầu mua sắm và trao đổi hàng hóa tăng trưởng nhanh và rất nhanh. 

Sự ra đời và phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử đã có sự tác động mạnh mẽ tới toàn bộ các lĩnh vực khác của đời sống xã hội. Bất kì ở lĩnh vực nào cũng cần có sự trao đổi, giao dịch và hợp tác, thương mại điện tử rút ngắn khoảng cách, tiết kiệm chi phí, sức lực và nhân lực, thúc đẩy sự phát triển của nhiều lĩnh vực.

Ngoài ra, thương mại điện tử còn góp phần lớn làm giảm nhu cầu sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường do con người ít di chuyển hơn, giảm thiểu tác hại ô nhiễm không khí từ khói bụi xe cộ.

3. Sàn thương mại điện tử vận hành như thế nào?

Bước chân vào sàn thương mại điện tử, để có thể điều hành và quản lý một sàn thương mại điện tử của riêng mình, doanh nghiệp hoặc cá nhân cần tuân thủ theo quy định về đăng ký kinh doanh sàn thương mại điện tử quy định trong luật pháp Việt Nam. 

Theo đó, căn cứ vào nghị định 52/2013/ NĐ-CP về Thương mại điện tử và Thông tư 47/2014/ TT- BTC quy định quản lý website thương mại điện tử. Điều kiện để doanh nghiệp được thiết lập website cung cấp dịch vụ sàn giao dịch thương mại điện tử được hoạt động sẽ gồm: Doanh nghiệp đó được thành lập theo quy định pháp luật được cấp đăng ký kinh doanh và Website đó thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp.

Sau khi hoàn tất việc đăng ký với nhà nước, sàn thương mại điện tử sẽ chính thức được đưa vào hoạt động. Sàn thương mại điện tử đóng vai trò là người trung gian; hỗ trợ người mua trong việc tìm kiếm hàng hóa; hỗ trợ người bán trong việc sắp xếp vị trí gian hàng và mở rộng tệp khách hàng tiềm năng.

4. Các mô hình thương mại điện tử

Có 4 mô hình thương mại điện tử phổ biến có thể kể đến bao gồm: 

• Mô hình kinh doanh B2C (business to customer) 

Đây là mô hình kinh doanh hướng đến khách hàng; mô hình cung cấp sản phẩm, dịch vụ đến với khách hàng. Một số thương hiệu lớn áp dụng mô hình kinh doanh B2C có thể kể đến gồm: Nike, Adidas, Elise,...Đây cũng là mô hình kinh doanh phổ biến trên các sàn thương mại điện tử ở Việt Nam.

• Mô hình kinh doanh B2B (business to business) 

Đây là mô hình cung cấp dịch vụ sản phẩm từ doanh nghiệp này đến doanh nghiệp khác; quy mô giao dịch kinh doanh trong hình thức này được đánh giá là lớn nhất; doanh nghiệp Alibaba tuy không phải tiên phong nhưng là doanh nghiệp thành công nhất khi hoạt động theo hình thức này; đối tác trên toàn thế giới.

• Mô hình kinh doanh C2C (customer to customer) 

Đây là mô hình khách hàng đến khách hàng; mô hình trao đổi dịch vụ hàng hóa giữa các khách hàng với nhau; họ kiếm được lợi nhuận từ các phần chênh lệch giá trị; đây là mô hình được sử dụng thành công trên eBay và Amazon.com.

• Mô hình kinh doanh C2B (Consumer To Business) 

Đây là mô hình kinh doanh trong đó người tiêu dùng tạo ra giá trị và bán lại giá trị đó cho doanh nghiệp. Trái ngược với khái niệm phổ biến về B2C nơi các công ty cung cấp hàng hóa và dịch vụ cho người tiêu dùng cuối, mô hình C2B cho phép doanh nghiệp trích xuất giá trị từ người tiêu dùng và ngược lại.

C2B là một mô hình tương đối mới, vì thế các vấn đề pháp lí tiềm ẩn vẫn chưa được giải quyết triệt để.

5. Đặc trưng của kinh doanh sàn thương mại điện tử

Cũng giống như kinh doanh trên bất kỳ nền tảng nào, kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử cũng có những điểm mạnh và hạn chế nhất định. Theo đó:

• Ưu điểm:

Trên các sàn thương mại điện tử, mọi sản phẩm hàng hóa trong tất cả các lĩnh vực khác nhau đều được bày bán như: đồ ăn, mỹ phẩm, phụ tùng,.... Tất cả những gì bạn cần, hầu hết đều được bày bán tại đây; với nguồn cung ứng lớn, từ nhiều thương hiệu nổi tiếng trên thế giới.

Hình thức thanh toán trên sàn thương mại điện tử rất tiện lợi. Bạn có thể trả tiền mặt sau khi nhận hàng, thanh toán qua thẻ ATM trực tuyến, Thẻ Visa hay các hình thức như chuyển khoản Momo, Agripay.

Không chỉ vậy, sàn thương mại điện tử hoạt động 24/7 và trong suốt 365 ngày trong một năm giúp bạn có thể order món hàng yêu thích bất kỳ khung giờ nào. Vào những dịp đặc biệt, còn có chương trình săn “sale” hấp dẫn đồng giá từ 10k, 99k,...Hay giảm giá khung giờ vàng, ngày lễ.

 Khi tham gia sàn thương mại điện tử, bạn có thể tiết kiệm thời gian và chi phí. Bạn không cần đi xa, có thể đang ngồi văn phòng hay ở nhà đều có thể đặt hàng nhanh gọn. Thậm chí giá của các sản phẩm trên sàn thương mại điện tử bao giờ cũng rẻ hơn so với khi chúng ta mua trực tiếp tại cửa hàng.

Cuối cùng, khi mua hàng trên các sàn thương mại điện tử, bạn sẽ được tận hưởng thời gian giao hàng nhanh chóng. Hầu hết khách hàng sẽ cảm thấy hài lòng với tốc độ giao hàng khi đặt hàng trên các sàn thương mại điện tử uy tín như Shopee, Tiki,..Với chi phí vận chuyển phù hợp với túi tiền, nhất là đơn hàng có giá cao còn được miễn phí ship. 

• Nhược điểm:

Bên cạnh những ưu điểm trên, thương mại điện tử cũng có điểm yếu nhất định. Đó là hạn chế về chất lượng hàng hóa, khách hàng mua trên các sàn thương mại điện tử không được trực tiếp kiểm tra sản phẩm, không nhìn được chính xác về màu sắc, hoa văn sản phẩm; chi phí giao hàng cao; rủi ro trong quá trình giao hàng khiến hàng hóa giao đến lại bị hoàn về;… Đặc biệt, chất lượng hàng hóa là vấn đề được nhiều người quan tâm nhất; là một trong những lý do chính khiến khách hàng từ bỏ và không lựa chọn hình thức mua bán trên các sàn.

6. Các sàn thương mại điện tử hiện nay

Một số sàn thương mại điện tử lớn tại Việt Nam hiện nay có thể kể đến bao gồm:

• Tiki: là sàn thương mại điện tử được thành lập từ năm 2010 với khởi đầu là nhà sách trực tuyến. Đến nay Tiki đã phát triển lớn mạnh và mở rộng sang kinh doanh rất nhiều ngành hàng khác như Văn phòng phẩm, Nhà cửa đời sống, Thời trang, Làm đẹp,…

• Shopee: Chỉ mới thành lập vào năm 2015 nhưng Shopee hiện đang rất được quan tâm bởi lượng hàng hoá nhiều và đa dạng. Đặc biệt hơn nữa là các chương trình khuyến mãi diễn ra rất thường xuyên thu hút lượng lớn người truy cập.

• Lazada: Lazada là trang thương mại điện tử ra đời sớm nhất trong 3 trang (ra đời năm năm 2012). Tuy không thường xuyên quảng bá hình ảnh như 2 đối thủ còn lại nhưng Lazada vẫn được người tiêu dùng yêu mến vì sự uy tín, chuyên nghiệp. 

7. Cần chuẩn bị gì khi tham gia sàn thương mại điện tử?

Khi tham gia sàn thương mại điện tử, doanh nghiệp, cá nhân cần chuẩn bị những gì là câu hỏi mà rất nhiều người quan tâm. Để giải đáp thắc mắc này, dưới đây là một số lưu ý mà bạn có thể áp dụng khi bắt đầu sàn thương mại điện tử của riêng mình.

• Cơ sở vật chất: Doanh nghiệp, cá nhân tham gia thương mại điện tử không cần đầu tư nhiều vào cơ sở vật chất, nhưng cần trang bị hệ thống máy tính kết nối mạng ổn định, có thể in và xử lý đơn hàng qua hệ thống. Về lâu dài, các doanh nghiệp, cá nhân nhỏ nên trang bị hệ thống phần mềm để có thể quản lý đồng thời cả đơn hàng truyền thống với đơn hàng. Tùy thuộc vào đặc tính, các sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp, cá nhân bán trên sàn thương mại điện tử mà áp dụng mô hình phù hợp. Các doanh nghiệp nhỏ mới tham gia thương mại điện tử cần có sự tư vấn của các công ty chuyên về giải pháp thương mại điện tử để ứng dụng mô hình phù hợp nhất.

• Nhân sự: Bán hàng trên sàn thương mại điện tử cần có nhân viên thay ca nhau trong việc tư vấn cho khách hàng cũng như theo dõi và xử lý đơn hàng. Sắp xếp và hướng dẫn nhân viên trong việc đăng tải và xử lý đơn hàng chuyên nghiệp sẽ là điều kiện cần để bán hàng hiệu quả.

• Lựa chọn mô hình: Lựa chọn mô hình kinh doanh trên sàn thương mại điện tử kết hợp với các hình thức kinh doanh truyền thống hoặc kinh doanh trực tuyến là xu hướng tất yếu bởi hệ sinh thái đang dần hoàn thiện của các sàn thương mại điện tử sẽ giúp cho doanh nghiệp không chỉ tiếp cận được nhiều đối tượng khách hàng mà còn giảm được việc quản lý hoạt động logistics cũng như thanh toán. Giúp khách hàng có nhiều lợi ích hơn về việc lựa chọn thời gian giao hàng, phương thức thanh toán cũng như hưởng lợi qua các chương trình khuyến mại của các sàn.

• Quy trình vận hành: Đi kèm với các quy trình vận hành quản lý kinh doanh hiện tại, các doanh nghiệp cần triển khai đồng thời quy trình cũng như bố trí nhân viên thực hiện theo các quy trình dựa trên quy định vận hành của các sàn thương mại điện tử. Khi tham gia trên nhiều sàn thương mại điện tử, mỗi sàn thương mại điện tử có thể một số quy trình vận hành giống nhau nhưng cũng có một số quy trình khác nhau, do vậy khi tiến triển khai nên có kế hoạch lần lượt trên từng sàn. Quá trình quản lý tồn kho sản phẩm cũng cần cân nhắc bởi nếu chưa có hoặc không có hệ thống tính tự động mỗi ngày qua việc bán hàng đa kênh sẽ gây nhiều khó khăn hơn trong việc xử lý đơn hàng.

• Xây dựng lòng tin của người tiêu dùng: Doanh nghiệp cần xây dựng chi tiết, mô tả cụ thể thông tin về sản phẩm. Ngoài việc đăng ảnh sản phẩm, doanh nghiệp có thể sử dụng các video/clip về sử dụng sản phẩm, tạo dựng uy tín dựa trên các phản hồi từ khách hàng đã mua hàng, đã trải nghiệm sản phẩm…; cung cấp đầy đủ minh chứng về hàng hóa, thời gian giao hàng cũng như phương thức thanh toán…

Trên đây là những thông tin tổng quan về sàn thương mại điện tử. Hy vọng với những chia sẻ trên, bạn đã có cái nhìn rõ ràng về định nghĩa sàn thương mại điện tử, vai trò, cách vận hành, các mô hình, đặc trưng cũng như lưu ý khi tham gia sàn thương mại điện tử để từ đó có thể dễ dàng lựa chọn được cho mình trang thương mại điện tử phù hợp đểđể bán hàng hoặc giao dịch trao đổi.

Ngoài ra, nếu muốn tìm hiểu về tất tần tật lĩnh vực Thương mại Điện tử, từ bức tranh tổng quan của ngành suốt 15 năm tại Việt Nam, tới những sự thật và dự báo tương lai; từ vị trí là seller mới tìm điểm bắt đầu, tới seller chưa biết làm gì để đẩy shop bùng nổ, các bạn có thể tham khảo cuốn sách "Mở khóa Thương mại Điện tử Việt Nam" của Spiderum

Sách Mở Khóa Thương Mại Điện Tử Việt Nam