10 nguyên tắc để trở nên khắc kỷ của Marcus Aurelius

QUY TẮC 1

Bạn có quyền kiểm soát tâm trí của mình - không phải sự kiện bên ngoài. Hãy nhận ra điều này, và bạn sẽ tìm thấy sức mạnh.

Một trong những nguyên tắc quan trọng, nếu không muốn nói là quan trọng nhất của triết học khắc kỷ là sự nhận biết rằng chúng ta kiểm soát được rất ít điều trong cuộc sống. Gần như mọi sự kiện xảy ra xung quanh chúng ta đều sẽ diễn ra mặc dù chúng ta cố gắng ngăn chặn, và nó phụ thuộc vào chúng ta để chấp nhận những điều chúng ta có thể thay đổi và những điều chúng ta không thể.

Marcus Aurelius chỉ ra rằng chúng ta thực sự chỉ kiểm soát được cách tâm trí của chúng ta hoạt động, những suy nghĩ, niềm tin, và hành động của chúng ta. Khi chúng ta tập trung nỗ lực vào điều này, chúng ta trở nên kiên định, có trách nhiệm, hiệu quả và chúng ta làm việc để kiểm soát thế giới nội tâm của mình; và trong quá trình đó, chúng ta học cách kiểm soát cách chúng ta phản ứng với thế giới bên ngoài, thường làm cho mọi thứ tốt hơn.

Khi chúng ta tập trung vào sự kiện bên ngoài, chúng ta đang lãng phí thời gian và năng lượng của mình để cố gắng kiểm soát những điều trong cuộc sống mà chúng ta không có quyền kiểm soát hoàn toàn. Khi làm như vậy, chúng ta có nguy cơ trở nên thất vọng, không hiệu quả và sự ổn định của tình trạng sức khỏe tinh thần của chúng ta giảm đi. Về chủ đề này, triết gia Khắc kỷ Epictetus đã nói:

Khi làm việc trong lĩnh vực kiểm soát của chúng ta, chúng ta tự nhiên trở nên tự do, độc lập và mạnh mẽ. Ngoài lĩnh vực đó, chúng ta yếu đuối, bị giới hạn và phụ thuộc. Nếu bạn đặt niềm hy vọng vào những điều nằm ngoài khả năng kiểm soát của mình, lấy những điều thuộc về người khác làm của riêng mình, bạn có nguy cơ trượt chân, ngã, đau khổ và đổ lỗi cho cả thần và con người.

QUY TẮC 2

Thật ngớ ngẩn khi cố gắng tránh né sai lầm của người khác. Chúng là điều không thể tránh khỏi. Hãy cố gắng tránh né những sai lầm của chính bạn.

Về vấn đề kiểm soát, hành vi của người khác nằm ngoài khả năng kiểm soát của chúng ta. Một số người cho rằng một người có thể kiểm soát người khác thông qua quyền lực, sức mạnh, tống tiền hoặc các phương tiện khác, nhưng thực tế mỗi người luôn có khả năng quyết định cư xử của mình vào bất kỳ thời điểm nào và sẽ không bao giờ thực sự bị kiểm soát.

Hành vi, niềm tin, giá trị, thành kiến và quan điểm của người khác đều nằm ngoài khả năng kiểm soát của chúng ta, và vì vậy chúng là những thứ chúng ta cần học cách chấp nhận. Marcus Aurelius giải thích rằng chúng ta không thể tránh khỏi những thứ này, chúng ta không thể tránh khỏi tiếp xúc với những người mà chúng ta không đồng tình, chúng ta không thể tránh khỏi những người mà chúng ta thấy thô lỗ, tất cả những gì chúng ta có thể làm là học cách chấp nhận chúng sao cho chúng giảm thiểu ảnh hưởng đến tình thần bình yên của mình, đồng thời cố gắng phát triển bản thân để hành động theo cách mà chúng ta muốn trở thành.

Để thêm ngữ cảnh; trong những bài giảng của mình, triết gia khắc kỷ Epictetus nói về cây sung - người mong đợi cây sung sẽ mang lại quả cam thay vì quả sung nên được coi là kẻ ngốc, đó là bản chất của cây sung để sinh ra quả sung và nên được chấp nhận như vậy. Tương tự, đó là bản chất của mỗi cá nhân hành động theo giá trị và niềm tin của họ và nên được chấp nhận như vậy.

QUY TẮC 3

Trở ngại cho hành động thúc đẩy hành động. Điều cản trở con đương trở thành con đường.

Bất cứ điều gì cản trở chúng ta không nhất thiết phải được coi là một rào cản mà là một hướng đi mới. Với quan điểm này, chúng ta giảm bớt gánh nặng của những điều phía trước chúng ta dường như là trở ngại, và chúng ta thấy chúng như một con đường tiến lên phía trước, thường có những bài học hữu ích, kinh nghiệm giúp đỡ và khó khăn có thể làm cho chúng ta trở thành những người mạnh mẽ hơn.

Đoạn văn đầy đủ như sau:

Về một khía cạnh, con người là thứ gần nhất với tôi, vì tôi phải làm điều tốt cho mọi người và chịu đựng họ. Nhưng vì một số người tạo ra trở ngại cho những hành động thích hợp của tôi, con người trở thành một trong những điều mà tôi không quan tâm, không khác gì mặt trời, gió hay một con thú hoang dã. Thật sự, những điều này có thể cản trở hành động của tôi, nhưng chúng không làm trở ngại cho cảm xúc và tư duy của tôi, những thứ có khả năng hành động theo điều kiện và thay đổi: bởi trí óc biến đổi và thay đổi mọi rào cản cho hoạt động của nó thành một sự giúp đỡ; và vì vậy điều gì là rào cản lại trở thành sự thúc đẩy cho một hành động; và điều gì là trở ngại trên đường lại giúp chúng ta trên con đường này.

QUY TẮC 4

Nếu bạn bị quấy rối bởi bất cứ điều gì từ bên ngoài, nỗi đau không phải do chính thứ đó mà là do cách bạn đánh giá nó; và bạn có quyền thu hồi quan điểm này bất cứ lúc nào.

Những người theo chủ nghĩa khắc kỷ tin rằng một trong những nguồn gốc chính của đau khổ không phải là những gì xảy ra xung quanh chúng ta, mà là cách chúng ta diễn giải những gì xảy ra xung quanh chúng ta. Ví dụ, nếu chúng ta bị kẹt xe, sẽ có những người phàn nàn và làm mình rơi vào trạng thái đau khổ vì họ mong muốn mình được di chuyển chứ không đứng yên. Tuy nhiên, không phải là giao thông làm họ đau khổ, mà là niềm tin rằng họ nên di chuyển, kỳ vọng rằng họ không nên gặp phải tình trạng kẹt xe, và niềm tin rằng việc đến nơi muộn sẽ là một điều tồi tệ, tất cả đều gia tăng trải nghiệm đau khổ.

Trên thực tế, giao thông là trung lập, nó không tốt cũng không xấu, đó chỉ là một sự thật của việc lái xe. Đôi khi chúng ta sẽ gặp phải, và đôi khi chúng ta sẽ không. Chúng ta có thể chấp nhận rằng việc đứng yên ngoài tầm kiểm soát của chúng ta và đưa ra quyết định về cách giết thời gian, hoặc chúng ta có thể ngồi và đặt kỳ vọng và niềm tin của mình lên nó và đau khổ.

Ví dụ này có thể mở rộng ra mọi thứ, từ việc lái xe đến phỏng vấn xin việc, thời tiết, nền kinh tế, những người khác, và hầu như mọi thứ bên ngoài không nằm trong tầm kiểm soát của chúng ta. Người hiểu rằng cách họ diễn giải sự kiện sẽ quyết định cách họ phản ứng với nó không chỉ có khả năng thay đổi quan điểm của mình trong tình huống mà kết quả cũng có khả năng ít trải qua đau khổ hơn.

QUY TẮC 5

Bạn luôn có lựa chọn không cần có ý kiến. Không bao giờ cần phải bị xúc động hoặc làm phiền tâm hồn của bạn về những thứ bạn không thể kiểm soát. Những thứ này không yêu cầu bạn phán đoán chúng. Hãy để chúng yên.

Đây là một bài học từ Marcus Aurelius mà dường như đang trở nên ngày càng phù hợp với thế giới hiện đại. Mạng xã hội và lượng thông tin mà chúng ta có quyền truy cập có nghĩa là chúng ta liên tục được tiếp xúc với các quan điểm khác nhau, sự kiện thế giới, bài viết tin tức, vấn đề nhân quyền, hệ thống niềm tin, thiên tai, nguyên nhân xã hội và hàng loạt vấn đề khác diễn ra xung quanh chúng ta. Không chỉ có vậy, chúng ta còn phải đối mặt với những sự việc trực tiếp xảy ra xung quanh như công việc, mối quan hệ, sức khỏe, tài chính, sức khỏe tâm thần và cuộc sống hàng ngày.

Chúng ta không cần phải có ý kiến về mọi thứ xung quanh, chúng ta không cần phải phán đoán mọi thứ mình thấy. Chúng ta có thể quyết định cách tập trung thời gian và năng lượng của mình. Nếu chúng ta không đề phòng với vấn đề này, chúng ta có nguy cơ mỏng manh và có ý kiến không được suy nghĩ kỹ lưỡng dựa trên những thông tin nhỏ chúng ta biết, cả hai đều gây ra vấn đề.

Việc tự quyết định về những gì chúng ta có ý kiến mạnh mẽ và những gì chúng ta chọn để quan tâm không chỉ giúp chúng ta bảo vệ sức khỏe tinh thần, mà còn cho phép chúng ta tập trung hiệu quả vào một vài lĩnh vực chứ không phải là mọi thứ một cách hời hợt.

QUY TẮC 6

Bắt đầu mỗi ngày bằng cách tự nói với mình: Hôm nay tôi sẽ gặp phải sự cản trở, sự bất ơn, sự thiếu tôn trọng, sự không trung thành, ác ý, và ích kỷ - tất cả đều do sự ngu dốt của kẻ phạm tội về cái thiện và cái ác. Nhưng về phần mình, tôi từ lâu đã nhận biết về bản chất của cái tốt và phẩm hạnh của nó, bản chất của cái ác và sự đê tiện của nó, và cả bản chất của kẻ tội đồ, những người là anh em của tôi (không phải về mặt sinh lý, mà với tư cách là một sinh vật đồng loại); vì vậy không có điều gì có thể làm tổn thương tôi, vì không ai có thể lôi kéo tôi vào điều hèn hạ. Tôi cũng không thể tức giận với anh trai mình hoặc cãi nhau với anh ấy; vì anh ấy và tôi sinh ra để làm việc cùng nhau, giống như hai bàn tay, hai chân hoặc mi mắt của một người, hoặc hàng răng trên và dưới. Cản trở nhau là vi phạm luật tự nhiên - và sự kích động hoặc ác cảm chỉ là một hình thức cản trở.

Xuyên suốt Suy tưởng, Aurelius thể hiện sự đồng cảm và thông cảm đáng chú ý dành cho người khác, ở đây ông chứng tỏ khả năng nhận biết sự ngu dốt ở người khác là nguyên nhân gây ra hành vi tiêu cực, không phải mọi người đều cố tình gây hại, mà là giá trị, niềm tin và kinh nghiệm của họ một cách vô thức dẫn đến hành vi phá hoại và họ không biết cách nào khác. Những người có hành vi một cách vô thức là sản phẩm của môi trường của họ cho đến khi họ nhận thức được quá khứ của mình ảnh hưởng đến hành động hiện tại của họ.

QUY TẮC 7

Thời gian giống như một dòng sông được tạo nên từ những sự kiện diễn ra và một dòng chảy mạnh mẽ; vì ngay sau khi một điều gì đó đã được nhìn thấy, nó sẽ bị cuốn đi, và một điều khác sẽ đến thay thế, và điều này cũng sẽ bị cuốn đi.

Một chủ đề xuyên suốt cuốn Suy tưởng là vấn đề về sự thay đổi - vũ trụ luôn thay đổi, bản chất của mọi thứ xung quanh chúng ta là biến đổi từ một thứ thành thứ khác theo thời gian. Củi cần phải thay đổi để cung cấp nhiệt, thực phẩm cần thay đổi để nuôi dưỡng chúng ta, con người thay đổi theo thời gian, và sự kiện cũng thay đổi. Mong đợi mọi thứ không thay đổi là chống lại bản chất của vũ trụ mà chúng ta đang sống, và như Marcus Aurelius viết; ngay khi một điều gì đó xuất hiện, nó sẽ biến mất và được thay thế bằng một cái khác. Tất cả những gì chúng ta có thể làm là học cách chấp nhận sự thay đổi như nó vốn dĩ và tận hưởng những điều tốt lành mà nó mang lại cho chúng ta.

Những bài học cuối cùng không cần phải mô tả nhiều nên tôi đã thêm chúng vào cuối dưới dạng các đoạn trích dẫn.

QUY TẮC 8

Buổi bình minh, khi bạn cảm thấy khó khăn để bước ra khỏi giường, tự nhắc nhở mình: "Tôi phải đi làm - như một con người. Tôi có gì để phàn nàn, nếu tôi sắp làm những gì tôi được sinh ra để làm - những việc tôi được đưa vào thế giới này để thực hiện? Hay đây mới là mục đích tôi được tạo ra? Để rúc mình trong chăn và giữ ấm?"

Vậy bạn sinh ra chỉ để cảm thấy "dễ chịu"? Thay vì làm việc và trải nghiệm chúng? Bạn không thấy những cây cỏ, chim chóc, kiến và nhện cũng như ong đang thực hiện nhiệm vụ riêng của chúng, cố gắng sắp xếp thế giới một cách tốt nhất mà chúng có thể? Và bạn không sẵn lòng thực hiện nhiệm vụ của mình như một con người? Tại sao bạn không chạy đến làm những gì bản chất của mình đòi hỏi?

Bạn không yêu bản thân mình đủ nhiều. Hoặc bạn cũng sẽ yêu bản chất của mình, và những gì nó đòi hỏi từ bạn.

QUY TẮC 9

Khi bạn thức dậy vào buổi sáng, hãy nghĩ về đó là một đặc quyền quý báu khi được sống - được hít thở, suy nghĩ, tận hưởng và yêu thương.

QUY TẮC 10

Nếu có người nào khinh thường tôi, đó là vấn đề của anh ấy. Mối quan tâm duy nhất của tôi là không làm hoặc nói bất cứ điều gì xứng đáng bị khinh miệt.

(Nguồn: Orion Philosophy)

Ngoài ra, nếu bạn muốn tìm hiểu rõ hơn về Marcus Aurelius, cũng như Chủ nghĩa Khắc Kỷ và các phương pháp sử dụng để thực hành triết học trong cuộc sống thường ngày, bạn có thể tìm đọc cuốn sách "Suy tưởng" được dịch bởi Spiderum nhé.

Sách Suy Tưởng - Marcus Aurelius